Amaç:

Öğrenilmiş çaresizlik kuramına göre davranış He sonucu arasında bağlantı olmadığının öğrenilmesine bağlı olarak amaca yönelik davranış sürdürülememekte ve bir grup bilişsel, güdüsel, duygusal eksiklik ortaya çıkabilmektedir. Bu yazıda, öğrenilmiş çaresizlik kuramının, onunla ilişkili güdüsel yönelimlerin ve nedensel yüklemelerin gelişimsel özellikler çerçevesinde gözden geçirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca öğrenilmiş çaresizlik gelişiminde rolü olabilecek çevresel etmenler yazın bilgileri ışığında ele alınmıştır. Son iki bölümde de çaresizlikle bağlantıları olduğu ileri sürülen psikiyatrik bozukluklar ve fiziksel hastalıklar gözden geçirilmiştir.

Yöntem:

Konu ile ilgili araştırma ve gözden geçirme yazıları incelenmiş ve gelişimsel özellikler özetlenmiştir.

Sonuçlar:

Çocukların ne kadar erken yaşta öğrenilmiş çaresizliği geliştirebilecekleri ya da bu sürecin nasıl geliştiği konusunda belirsizlikler bulunmaktadır. Çaresizlik davranış örüntüsünün geç çocukluk dönemine kadar ortaya çıkmayacağı biçimindeki bakış açısı uzun yıllar egemen olmuştur. Daha sonra yapılan çalışmalarla küçük çocuklarda da başarısızlık durumlarında çaresizlik davranışları ortaya çıkabildiği gösterilmiştir.Bu çaresizlik yaşantısı, duygusal, davranışsal, bilişsel yansımalarıyla başta depresyon olmak üzere psikiyatrik bozuklukların gelişimine yatkınlık yaratmakta ve süreğen fiziksel hastalıklarla çocuk ve ailenin baş etme becerilerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Tartışma:

Böylesine olumsuz sonuçlar doğurabilen çaresizlik davranış örüntülerinin erken dönemde belirlenip yapılacak girişimlerin buna göre yönlendirilmesi sağaltımın başarısı açısından önemli görünmektedir.

Anahtar Kelimeler: Öğrenilmiş çaresizlik, yükleme biçimi, çocuk