Amaç:

Otistik Spektrum Bozukluğu (OSB) etiyolojisine özgü ilaç tedavisi bilinmemektedir. Bununla birlikte OSB tanısı ile izlenen çocuk ve ergenlerde aşırı hareketlilik, zarar verici ya da yineleyici davranışlar gibi yakınmaların eşlik etmesi ya da komorbid psikiyatrik hastalıklar varlığında ilaç tedavisi kullanıldığı bilinmektedir. Bu çalışmada, bir çocuk ve ergen psikiyatrisi kliniğinde OSB tanısı ile izlenen çocuk ve ergenlerde psikotrop ilaç kullanım sıklığı, dağılımı ve ilişkili değişkenlerin incelenmesi ve aynı merkezde aynı desenle 8 yıl önce yapılmış olan çalışma sonuçları ile karşılaştırılarak ilaç kullanım örüntüsündeki zamansal değişimin irdelenmesi amaçlanmıştır.

Yöntem:

Güncel çalışma kapsamında Ocak 2012 - Nisan 2013 tarihleri arasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda yaygın gelişimsel bozukluk (YGB) tanısı ile takip edilen çocukların (s=112) dosyaları ilaç kullanım bilgileri ve ilişkili değişkenler açısından geriye dönük olarak incelenmiştir (HÜTF-2). Ek olarak ilaç kullanım örüntüsündeki zamansal değişimi belirlemek amacıyla aynı desenle 2004-2005 yıllarında yapılan çalışmanın verileri ile karşılaştırma yapılmıştır (HÜTF-1, s=97).

Sonuçlar:

OSB tanısı ile izlenen, 112 çocuk ve ergenin %56,3’üne psikotrop ilaç tedavisi önerildiği belirlenmiştir. İlaç kullanımına en sık neden olan psikiyatrik belirtinin %70 oranıyla aşırı hareketlilik olduğu görülmüştür. Kullanılan psikotrop ilaçlar arasında en çok atipik antipsikotiklerin (%44,6) tercih edildiği, atipik antipsikotikler arasında ise en sık risperidon (%40,2) kullanıldığı belirlenmiştir. Atipik antipsikotiklerden sonra sırasıyla antidepresanlar (%11,6), psikostimulanlar (%7,1) ve tipik antipsikotiklerin (%6,2) tercih edildiği belirlenmiştir. İlaç kullanılan grubun yaş ortancasının ilaç kullanmayan gruba göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu saptanmıştır. HÜTF-1 ve HÜTF-2 çalışma grupları karşılaştırıldığında ise 8 yıllık süre içinde psikotrop ilaç kullanımında anlamlı bir artış olduğu, ilaç grupları incelendiğinde ise anlamlı artışın stimulan ve antidepresan kullanım oranlarında olduğu anlaşılmıştır.

Tartışma:

Bu çalışmada, reçete edilen ilaçların dağılımının yazına paralel olduğu, zamansal düzlemde değerlendirildiğinde ilaç kullanım oranlarında başta stimulan ve antidepresanlar olmak üzere artış olduğu anlaşılmış ancak atipik antipsikotiklerin özellikle de risperidonun kullanılma yüzdesinin diğer çalışmalara kıyasla belirgin şekilde yüksek olması dikkat çekmiştir. Ülkemizde ruhsatlı olan ilaçların ve kullanım formlarının kısıtlı olmasının bu duruma neden olabileceği düşünülmüştür. Gelecekte OSB’de eşlik eden psikiyatrik belirtiler ve tedavi seçeneklerine yönelik çalışmalar yapılmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler: Otistik spektrum bozukluğu, ilaç, tedavi