Amaç:

Çocukluk çağı nörogelişimsel bozuklukları içinde önemli bir yer tutan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve yaygın gelişimsel bozukluklar (YGB) oldukça sık olarak bir arada görülebilen psikiyatrik bozukluklardır. YGB güncel DSM-5 ölçütlerine göre otizm spektrum bozuklukları (OSB) başlığı altında incelenmektedir. DSM-IV’te OSB tanısı DEHB tanısı için bir dışlama ölçütüyken DSM-5’te OSB olan olgularda DEHB tanısı konabilmesine olanak verilmiştir. Çok sık olarak görülen OSB olan olgularda DEHB’nin tedavisi de üzerinde araştırmaların hala sürdüğü bir alandır. Metilfenidat (MPH), DEHB’nin tedavisinde en çok araştırılmış olan ajandır. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda MPH’ın oldukça iyi bir etkinlik ve güvenirlik profi line sahip olduğu gösterilmiş olsa da, DEHB ile eşzamanlı olarak OSB bulunan olgularda MPH tedavisi hakkında yapılan çalışmalarda birbiri ile çelişen sonuçlar alınmıştır. Bu gözden geçirmenin amacı yazında DEHB ve OSB belirtileri eşzamanlı olarak bulunan olguların tedavisi hakkında yapılan çalışmaların özetlenmesi ve bu klinik başlık altında yer alan hastaların tedavilerine yön gösterebilecek bir durum tespiti yapmaktır.

Yöntem:

Bu gözden geçirmenin amacına yönelik olarak güncel yazın taraması gerçekleştirilmiş ve konu hakkında altısı plasebo kontrollü, beşi de kontrollü olmayan klinik araştırma tespit edilmiştir. Bu araştırmalarda 193’ü kontrollü, 567’si kontrollü olmayan çalışmalarda yer almak üzere toplam 760 hastaya ait sonuçlar değerlendirilmiştir.

Bulgular:

Toplam 11 çalışmada yer alan hastaların 640’ı erkek (%84.2), 120’si kız (%15.8) idi ve hastalar 0-21 yaşları arasında yer alıyordu. Elde edilen bulgulara göre DEHB+OSB olan olgularda MPH tedavisi ile 10 çalışmada olumlu sonuçlar elde edilebilmiştir. Bu çalışmalarda dikkatsizlik, hiperaktivite, impulsivite, karşıt gelme gibi DEHB belirtilerinde iyileşmeler kaydedilmiştir. Çalışmaların bazılarında ise yan etkilerde artıştan bahsedilmiştir. Bunların dışında kalan bir çalışmada ise stimülanların OSB olan olgularda zayıf tolere edildiği ve elde edilen yanıtların OSB alt tiplerine göre fark gösterdiği bildirilmiştir.

Sonuçlar:

DEHB ile eşzamanlı olarak bulunan OSB olgularında psikostimülanların kullanımı genellikle olumlu sonuçlar alınabileceğine işaret etse de, yan etkilerde izlenen artışlar gibi olumsuz bulgular bu hastaların tedavilerine yönelik daha kapsamlı randomize kontrollü çalışmaların gerektiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: DEHB, metilfenidat, otizm.