Amaç:

Bu araştırmanın amacı; ana-baba tutumları, öğretmen davranıştan ve öğrencilerin öğrenilmiş çaresizlik düzeyi ile ilişkilerini tespit etmektir. Bu bağlamda ana-baba tutumları ile öğretmen davranışlarının öğrencilerdeki öğrenilmiş çaresizlikle ilişkilerinin regresyon analizi ile önem sıralamasının ortaya konulması amaçlanmıştır.

Yöntem:

Araştırmanın evreni Diyarbakır ilinde ilköğretim okulu 1. kademede okuyan 5. sınıf öğrencileridir. Alt, orta ve üst sosyo-ekonomk düzeydeki ailelerin çocuklarının devam ettiği üç okuldan seçkisiz olarak seçilen 191 öğrenci bu araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği, Ana-Baba Tutumları Ölçeği ve Algılanan Öğretmen Davranışları Ölçeği kullanılmıştır.

Sonuçlar:

Çocukta öğrenilmiş çaresizliğin oluşumunda annenin çocuklarına yönelik otoriter davranışları, babanın ve öğretmenin otoriter davranışlarına göre daha etkili bir faktör olduğu araştırma bulgularıyla ortaya konmuştur. Erkek öğrenciler, kız öğrencilere göre daha yoğun öğrenilmiş çaresizlik yaşamaktadırlar. Ailenin sosyo-ekonomik düzeyleri ile öğrenilmiş çaresizlik arasında ilişkiler bulunmaktadır Öğrenilmiş çaresizliğin oluşumunda öğrencilerin yükleme biçimleri önemlidir. Öğrencilerin başarısızlığa karşı içsel yükleme yapmaları öğrenilmiş çaresizliğe neden olmakla birlikte, dışsal yükleme yapmaları öğrenilmiş çaresizliğe sebebiyet vermemektedir.

Tartışma:

Sağlıklı bir kişilik gelişimi açısından çocukların sorunları ile baş edebilmesi açısından desteklenmesi gerekmektedir. Sorunlarıyla başa çıkmada başarılı olan bireyler kendilerine yönelik olumlu bir benlik geliştirecekler, buna karşılık sorunlarıyla başa çıkmada başarısız olan çocukların ise kendilerine yönelik olumsuz benlik geliştirmeleri kaçınılmaz olacaktır. Özellikle anne-baba ve öğretmenlerin çocuklara yönelik yaklaşımları onların kendilerine yönelik olumlu benlik geliştirmelerinde etkilidir.

Anahtar Kelimeler: Ana-baba tutumları, öğretmen davranışları, öğrenilmiş çaresizlik