ÖZ

Amaç

Madde Kullanımı Risk Profili ölçeği (MKRPÖ) madde kullanımına yatkınlıkla ilişkilendirilen kişilik özelliklerini ölçmek amacı ile geliştirilmiş; anksiyete duyarlılığı, kendinden hoşnutsuzluk, heyecan arama ve dürtüsellik olmak üzere 4 faktörden oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçektir. Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışmasında açıklayıcı faktör analizi (AFA) ile faktör yapısı belirlenmiş, ancak bu yapının madde kullanımı ile ilişkili 4 kişilik özelliğine kuramsal uygunluğu doğrulanamamıştır. Bu çalışmada, MKRPÖ’nün faktör yapısının kurama uygunluğu doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile test edilerek ileri psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem

Çalışmamızda, daha önce AFA ile faktör yapısının belirlendiği MKRPÖ’nün Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışmasındaki yaş ortalaması 15,58 (±1,03) olan 14-19 yaş aralığındaki 875 ergenden oluşan örneklem evren olarak kullanılmıştır. Çalışmamızın örneklemi, evrendeki yüksek ve düşük sosyoekonomik düzeyi temsil eden, liselerde öğrenim gören öğrencilerden tabakalı örnekleme yöntemiyle basit rastgele ve farklı oranlarda olacak şekilde 436 ergen olarak belirlenmiştir. Yirmi üç maddelik dört faktörden oluşan ölçeğin faktör yapısının DFA ile doğrulanmasında, IBM AMOS ver. 23.0 programı kullanılmıştır. Modelin uyumunun değerlendirilmesinde, ki-kare/serbestlik derecesi (sd), Uyum İyiliği indeksi (GFİ), Düzeltilmiş İyilik testi (AGFİ) ve kök ortalama hata yaklaşımı karesi (RMSEA) GFİ hesaplanmıştır.

Bulgular

DFA sonucundan elde edilen standartlaştırılmış faktör yükleri 0,31-0,86 değerleri arasında bulunmuştur. Modelin uyumunu daha iyileştirmek için modifikasyon indekslerinin önerdiği 7. ile 23. maddelere ve 3. ile 12. maddelere ilişkin hatalar arasında ilişki tanımlanmıştır. Hesaplanan GFİ’lerinden ki-kare/sd değeri 3,305 olarak saptanmıştır. Diğer bir uyum indeksi RMSEA, 0,058 olarak bulunmuştur. Diğer uyum indeks değerlerine bakıldığında, GFİ 0,91 olarak hesaplanmıştır. Bu değerler modelin iyi bir uyum gösterdiğine işaret etmektedir. Son olarak AGFİ 0,89 değeri ile kabul edilebilir olarak tespit edilmiştir.

Sonuç

Çalışmamızda elde ettiğimiz bulgular ile modelin kurama iyi bir uyum gösterdiği izlenmiş olup 23 maddelik 4 faktörlü ölçeğin yapı geçerliliği desteklenmiştir.